بسم الله الر حمن الر حیم  

الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی خیر خلقه سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم اجمعین

{خداوند متعال می فرماید و لا یغتب بعضکم بعضا ایحب احدکم ان یا کل لحم اخیه میتا فکرهتموه}برخی از شما از برخی دیگر غیبت نکنند ایا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده ی خود رابخورد به یقین همه شما ازمرده خواری بدتان می اید و از ان بیزارید غیبت نیز چنین است و از ان بپرهیز ید و از خدا بترسید  بی گمان خداوند بس توبه پزیر و مهربان است ابن کثیر رحمه الله در تفسیر این ایه  می گوید خداوند برای انکه به شدت و با تاکید فراوان از غیبت منع نماید غیبت کردن را به خور دن گوشت انسان مرده تشبیه کردهخ است چنانکه می فرما ید ایحب احد کم ان یاکل لحم اخیه میتا فکر هتموه ایا هیچ یک از شما دوست دارد که برادر خد را بخورد به یقین همه ی شما از مرده خورای بیز ارید گویا می گوید هما نطور که از خوردن مردار بیز ارید و از ان د.وری می کنید از غیبت نیز ببیزار و بدور باشید که به مرا تب بدتر از مرده خواری است و عذاب و عقوبت سختی در پی دارد مطلب بن عبدالله می گوید رسول خدا فرمود الغیبه ان یذ کر الرجل بما فیه من خلفه غیبت یعنی اینکه ویزگی ها ی فردی پشت سر او گفته شود همچنین ابو هریره می گوید رسول خدا فرمود {اتدرون ما الغیبه قالو الله و رسو له اعلم قال ذکرک اخاک بما یکره} یعنی ایا می دانید غیبت چیست انها عرض کردند خدا رسول  او اگا هترند ان حضرت فرمود غیبت یعنی انکه در مورد برادرت چیزی بگو یی که او را نا خو شایند باشد و دوست نداشته باشد چنین سخنی در غیا ب وی گفته شود ابو برزه اسلمی و برا بن عازب نیز روایت می کنند که رسول خدا فرموده است {یا معشر من امن بلسا نه و لم یدخل الایما ن قلبه لا تغتابوا المسلمین و لا تتبعوا عوراتهم فانه من اتبعع عوراتهم تتبع الله عورته ومن تتبع الله عورته یفضحه ولو فی جوف  بیته} یعنی ای کسانی که با زبان اظهار ایمان نموده اید اما هنوز ایمان در قلبها یتان رسوخ نکرده است از غیبت کردن مسلما نان بپر هیزید و در پی عیوبشان برنیایید همانا انکه در پی عیوب مسلمانان بر اید هر ایینه خداوند در پی عیوب او بر خواهد امد و انکه خداوند در پی عیوبش بر اید بی تردید رسوایش خواهد نمود هر چند درون چهار دیواری خانه اش باشد در نتیجه غیبت یعنی باز گو کردن ویزگی هایی از افرادکه انان راض نیستند ان ویزگی ها در غیاب انها باز گو شود.

                 

                                        اجماع علما بر حرمت غیبت          

علا مه ابن کثیر رحمه الله در تفسیر سوره ی حجرا ت می گویدغیبت به اجماع حرام است و تنها زمانی از حکم حرمت مستثنی می گردد که مصلحتی مهم اقتضا کند چنا نچه در کتاب الجرح و التعدیل و نیز النصیحه توضیح ان امده است علامه قرطبی می گوید در مورد اینکه غیبت از جمله گناهان کبیره است و توبه کرد ن از ان واجب می باشد اجماع شده است بد یهی است حرمت غیبت به صراحت در قران کریم بیان شده است چرا که خداوند متعال می فرماید ایحب احد کم ان یاکل لحم اخیه میتا  فکر هتموه برخی از شما از برخی دیگر غیبت نکنند ایا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده ی خود را بخورد به یقین همه ی شما از مرده خواری بد تان می اید  و از ان بیزارید غیبت نیز چنین است و از ان بپر هیزید و از خدا بترسد بی گمان خداوند بس توبه پذیر و مهربان است در احادیث نبوی نیز حرمت غیبت به صراحت بیان شده است از جمله می توان به احادیث زیر توجه کرد رسول خدا فرموده است :{و ان اربی الربا استطاله الرجل فی عرضی اخیه} یعنی همانا بدترین ربا ان است که شخص در عرض و ابروی برادر خویش تطاول و دست درازی نماید همچنین روایت شده که رسول خدا باری خطاب به عایشه رضی الله عنها فرمود {لقد قلت کلمه لو مزجت بما الخبرلمزجتهابوداوود4080یعنی عایشه چنان سخنی بر زبان اوردی که چنانچه با اب دریا امیخته گردد هر ایینه نا خالصی ان دریا را فرا خواهد گرفت

 

                              ترفندهای شیطا نی برای توجیه کردن غیبت

شیطان برای انکه مردم را به غیبت وادار کند تر فندها و حیله های فراوانی بکار می برد از جمله اینکه در ذهن مردم وسوسه می کند و می گو ید صفا تی که پشت  سر فلانی ذ کر می کنند چیزی جز واقعیت نیست و تمام صفات مذ کور در او وجود دارد لذا اشکالی ندارد بدیهی است که چنین تو جیهی در زمینه ی غیبت به چند دلیل مردود است غیبت در اصل همین است که صفا تی که در شخص وجود دارد در غیاب او باز گو شود حد یثی که ابوهریره روایت کرده بر مردود بودن توجیه مذ کور صراحت دارد ابوهریره روایت می کند که رسول خدا فرمود{ اتدرون ما الغیبه قالو الله ورسوله اعلم قال ذکرک اخاک بما یکره قیل ارایت ان کان فی اخی ما اقول قال ان کان فیه ما تقول فقد اغتبته و ان لم یکن فیه فقد بهته} یعنی ایا می دانید که غیبت چیست عرض کردند خداوند و رسول او اگاهترند ان حضرت فرمود غیبت یعنی اینکه صفاتی از برادر خویش را در غیاب او باز گو نمایی که ذکر ان برای وی ناخوشا یند باشد سوال شد ایا اگر انچه پشت سر برادرمان بازگو می کنیم واقعا در وی وجود داشته باشد باز هم مرتکب  غیبت شده ا یم فرمود اگر انچه می گویی در وی وجود داشته باشد هر ایینه غیبت کرده ای اما چنا نچه ان صفات و ویزگی ها در او وجود نداشته باشد مرتکب گناهی بزرگتر یعنی بهتا ن و تهمت شده ای انس بن مالک روایت می کند چنین مرسوم بود که هرگاه عر بها عزم سفر می کردند خادمی نیز همراه خو یش می بردند تا در طول سفر در خدمت انها باشد از قضا روزی ابوبکر و عمر رضی الله عنهما عزم سفر نمودند و یک نفر را نیز با خود همراه کردند تا به انان خدمت کند پس از چندی راهپیما یی خسته شدند و برای استراحت اندکی خوابید ند وقتی بیدار شدند دیدندخادم نیز همچنان در خوابی عمیق فرو رفته و هیچ غذایی هم اماده نکرده است یکی از ان دو خطاب به دیگری گفت انگار اقا در خانه اش خوابیده چه خواب عمیقی دارد به هر حال وی را از خواب بیدار کردند و به او گفتند نزد رسول خدا برو و به ایشان سلا م برسان و بگو ابوبکر و عمر از شما  در خواست غذا دارند رسول خدا خطاب به پیک ان دو بزرگوار فرمود به ان دو بگو که انها سیر و پر خورده اند پیک نیز پیام رسول خدا را به انان رسانید ان دو سخت ترسیدند و نزد پیامبر رفتند و عرض کردند ما از شما تقاضای غذا کردیم اما شما گفته اید که ما غذا خورده ایم به راستی مگر ما چه خورده ایم ان حضرت فرمود شما از گوشت برادرتان خورده اید به خدا سوگند که پاره هایی از گوشت وی را میان دندانها و اثه هایتان مشاهده می کنم ان دو عرض کردند برایمان طلب مغفرت کن رسول اکرم فرمود هر ایینه باید او که غیبتش را نموده اید برایتان طلب مغفرت کند چه بسیارند افرادی که خیلی راحت می گویند فلانی پرخوراست یا فلانی زیاد حمام می رود و باید خیلی مراقب باشیم تا از روی بی پروایی به غیبت و خوردن گوشت برادر مسلمانمان دچار نشویم گروهی غیبت می کنند و این کار خود را توجیه می کنند و می گویند درست است ما عیوب فلانی را پشت سر او باز گو می کنیم اما با این کار خیر او را می خواهیم و چیزی جز مصلحت و منافع او نمی اندیشیم بر خی نیز می گویند ما به خا طر منافع و مصالح عموم این کار را انجام می دهیم به هر حال حتی با چنین اهدافی غیبت کردن مردود خواهد بود زیرا اولا هر کاری که انجام می پذیرد بایستی کاملا مشروع باشد لذا هر کس نیب خوب و مشروعی داشته باشد اما سایر جنبه های کار خویش را در راستای ان نیب و در چار چوب شریعت قرار ندهد صرف نیب برای نجات او از عذاب الهی کافی نخواهد بود مگر نه اینکه مشر کان نیز چنین ادعایی داشتند چنانچه قران کریم درباره ی این ویزگی مشرکان می فرماید والذین اتخذوا من دونه اولیاءمانعبدهم الالیقربونا الی الله زلفی زمر3کسانی که جز خداوند متعال یاوران دیگری را بر می گیرند وبه انان مشرکان توسل و تقرب می جویند ما انان را پرستش نمی کنیم مگر بدان خاطر که ما را به خداوند نزدیک گردانند بدین ترتیب هرچند مشرکان هدف خویش از بت پرستی را تقرب به خداوند بیان کردند اما این نیت انها موجب نشد که پیامبرصلی الله علیه و سلم و اصحاب بزرگوارش از جهاد و کارزار با انها صرف نظر کنند در نتیجه مصالح فردی یا حتی منافع یک جامعه نمی تواند دلیلی برای غیبت کردن از فردی باشد

ثانیا:اگر کسی واقعا نیت و هدف نیکی را در غیبت کردن دنبال می کند باید روش و عملکردی که ان را برای رسیدن به هدفش انجام می دهد نیز صادقانه و نیکو باشد و این تنها در صورتی میسر می گردد که انسان به جای غیبت کردن نزد ان شخص برود و  با حکمت به وعظ و ارشاد وی بپردازد و او را به فرمانبرداری از اموزه ها و دستورات اسلامی و اجتناب از هوا و هوس رهنمن گردد ابته گاهی ضزورت ایجاب می کند که چندین بار این دعوت و ارشاد تکرار گردد اما اگر داعی تشخیص دهد که دیگر ارشاد و دعوت او نتیجه نخواهد داد باید دعوتگر دیگری را برای این بگمارد زیرا چه بسا شخصی دیگربتواند با به کار گرفتن اسلوبهای متفاوت و مناسب با وضعیت مخاطب در وی تاثیر بگذارد بدیهی است گاهی این بیدار گری به صورت مستقیم و گاهی نیز به صورت غیر مستقیم انجامن می پذیرد

با وجود تمامی این تدابیر چنانچه شخص ارشاد کننده به این نتیجه برسد که مخاطبش به هیچ وجه از گناه یا صفت ناشایست خود دست نخواهد کشید تنها وظیفه او ان است که فرد مزبور رابا عیوبش رها کرد و البته دعوتگر حق ندارد به افشای عیوب شخص مزبور بپردازد یابه ابروی وی خدشه وارد کند زیرا چنین کاری زمینه ی بروز فتنه ها و اشوبهای فراوانی را در جامعه اسلامی ایجاد می نماید برخی از فتنه ها که در پی افشای عیوب مردم و خدشه دار کردن ابروی انان به وجود می ایند عبارتند از

1-مخالفت با نصوصی که با صراحت به عیب پوشی دیگران تاکید و امر نموده است

2-گسترش شک و بی اعتمادی در جوامع اسلامی و همچنین بی اعتمادی به نیکان و سر امدان امت

3-مشغول شدن مسلمانان به غیبت کردن از همدیگر و رواج کینه و دشمنی در میان انها و همچنین ترک اولویت های دینی که موجب زایل شدن غم و اندوه از امت اسلامی می گردد

4-تشویق و تحریک شخص دارای عیب بر انجام گناه و عیبش به صورت علنی و گستاخ شدن اوبر این کار

ثالثا:هر فرد خردمندی به خوبی می داند که جامعه ی اسلامی به هیچ عنوان نمی تواند از غیبت کردن شخصی که عیوب او پشت سرش گفته می شود و خودش از عیوب خویش نااگاه است سود ببرد به راستی بازگو کردن عیوب چنین فردی چه سود و فایده ای برای جامعه اسلامی دارد ایا با این کار سر زمین قدس فتح خواهد شد ایا با این کار شرک مشرکان از بین خواهد رفت

رابعا:صرفا داشتن اهداف نیکو و نیتهای متعالی دلیل موجهی برای ارتکاب غیبت نیست و کسی که با چنین اهدافی غیبت می کند دچار شکست و خسران خواهد شد همچنین هر لحظه این امکان وجود دارد که شخصی که غیبت او را کرده اند از غیبت کنندگان و انچه در مورد او مرتکب شده اند با خبر گردد و سر انجام انگونه شود که شاعر می گوید :لا نسب الیوم و لا خله اتسع الخرق علی الراقع یعنی:دیگر کار به جایی رسیده که نه نسب را جایگاهی است ونه دوستی بکار اید پترچه ای الفت و مهربانی انچنان دریده شده که دیگر به هیچ و جه امکان وصله کردن و درست نمودن ان وجود ندارد و صلی الله علی سیدنا و شفیع ذنوبنا محمد و علی اله و اصحابه اجمعین و سلم تسلیما کثیراکثیرا   

برگرفته از کتاب غیبت و پیامدهای سوءآن در جامعه